.png){kind=logo}
Xem thêm:
- Đọc hiểu các chỉ số kinh tế vĩ mô để kiếm lợi nhuận
- Lạm phát là gì? Nhà đầu tư nên rót tiền vào đâu trong thời kỳ lạm phát?
1. Khái niệm chỉ số CPI là gì?
Consumer Price Index được viết tắt là CPI, có nghĩa là chỉ số giá tiêu dùng, đây là chỉ số tính theo phần trăm để phản ánh mức thay đổi tương đối của giá hàng tiêu dùng theo thời gian. Chỉ số tiêu dùng CPI phản ánh mức tiêu dùng, sức mua của một nền kinh tế và được tính theo tỷ lệ phần trăm.
CPI là chỉ tiêu được sử dụng phổ biến nhất để đo lường mức giá và sự thay đổi của mức giá chính là lạm phát, ngoài ra nó còn là một chỉ tiêu phản ánh sự thay đổi giá cả của một giỏ hàng hoá và dịch vụ do người hưởng lương ở thành thị, công chức hay toàn bộ người tiêu dùng thành thị mua trên thị trường tiêu dùng hàng hóa.
Để tính chỉ số CPI, người ta phải cố định giá cả của một thời kỳ nào đó, gọi là thời kỳ gốc, thời kỳ cơ sở, bởi vì nó là chỉ số tính theo phần trăm để phản ánh mức thay đổi tương đối của giá hàng tiêu dùng theo thời gian, do đó chỉ dựa vào một giỏ hàng hóa đại diện cho toàn bộ hàng tiêu dùng, cũng không đơn giản để hiểu chút nào.
Chỉ số CPI là gì (Nguồn: Internet)
CPI thường được đo lường theo các chi phí sau:
- Thực phẩm và đồ uống
- Giáo dục và truyền thông
- Nhà ở
- Giải trí
- Quần áo
- Dịch vụ y tế
- Phương tiện vận chuyển
- Hàng hoá và dịch vụ khác
2. Bản chất của chỉ số CPI là gì?
CPI là một chỉ tiêu tương đối nhằm phản ánh xu thế và mức độ biến động của giá bán lẻ hàng hóa tiêu dùng và dịch vụ dùng trong sinh hoạt của dân cư và các hộ gia đình. Bởi vậy nó được dùng để theo dõi sự thay đổi của chi phí sinh hoạt theo thời gian. Khi CPI tăng đồng nghĩa với việc mức giá trung bình tăng và ngược lại.
Sự biến động của CPI có thể gây ra lạm phát hoặc giảm phát từ đó làm suy sụp cả một nền kinh tế. Khi giá cả tăng tới mức không thể kiểm soát nổi thì lạm phát trở thành siêu lam phát.
Điển hình vào 10/7/1946, giá tăng gần 350%/ngày gây ra hiện tượng siêu lạm phát ở Hungary, từ đó làm cho đồng pengo không còn giá trị, trở thành đơn vị tiền tệ thấp nhất.
Bên cạnh đó sự sụt giảm mức giá chung CPI do sự sụt giảm của tổng cầu, gây ra hiện tượng giảm phát và kéo theo suy thoái kinh tế và thất nghiệp.
3. Công thức tính chỉ số CPI là gì?
Sau khi hiểu rõ khái niệm và ý nghĩa của chỉ số CPI là gì, thì phần này dành cho trader nào muốn tìm hiểu chi tiết hơn về phương diện toán học.
Bước 1, cố định giỏ hàng hóa, là thông qua việc điều tra, người ra sẽ xác định lượng hàng hóa, dịch vụ tiêu biểu mà một người tiêu dùng điển hình mua nó.
Bước 2, xác định giá cả, là mỗi mặt hàng trong giỏ hàng hóa phải được thống kê tại mỗi thời điểm khác nhau.
Bước 3, lấy số lượng nhân với giá cả của từng mặt hàng trong giỏ rồi cộng lại để tính được chi phí để mua được cả giỏ hàng hóa đó.
Bước 4, xác định thời kỳ gốc để làm cơ sở so sánh. Thời kỳ gốc sẽ được thay đổi trong 5 đến 7 năm tùy theo từng quốc gia.
Bước 5, có được hết 4 dữ kiện trên, sau đó tính chỉ số giá tiêu dùng CPI bằng công thức dưới đây:
Chỉ số lạm phát thời kỳ T = [(CPI thời kỳ T – CPI thời kỳ T-1)] / CPI thời kỳ T-1
Trên thực tế người ta có thể xác định quyền số trong tính toán chỉ số giá tiêu dùng bằng cách điều tra để tính toán tỷ trọng chi tiêu của từng nhóm hàng hoá, dịch vụ so với tổng giá trị chi tiêu.
Sau đó quyền số này được dùng để tính chỉ số giá tiêu dùng cho các thời kỳ sau. CPI thường được tính hàng tháng và hàng năm. CPI còn được tính toán cho từng nhóm hàng hóa hoặc một số nhóm hàng hóa tùy theo mục đích sử dụng.
Ngoài CPI người ta cũng tính toán Chỉ số giá bán buôn là mức giá của giỏ hàng hóa do các doanh nghiệp mua vào, khác với CPI là giá do người tiêu dùng mua vào (giá bán lẻ).
4. Một số vấn đề khi gặp phải khi tính chỉ số CPI là gì?
Do sử dụng giỏ hàng hoá cố định nên khi tính toán CPI có ba vấn đề chính dẫn đến hạn chế của CPI sau đây:
- CPI không phản ánh được độ lệch thay thế vì nó sử dụng giỏ hàng hoá cố định. Khi giá cả một mặt hàng này tăng nhanh hơn so với các mặt hàng khác thì người tiêu dùng sẽ có xu hướng ít tiêu dùng những mặt hàng đã trở nên quá đắt đỏ mà tiêu dùng nhiều những hàng hoá đỡ đắt đỏ hơn. Yếu tố này làm CPI đã đánh giá cao hơn thực tế mức giá.
- CPI không phản ánh được sự xuất hiện của những hàng hoá mới vì nó sử dụng giỏ hàng hoá cố định trong khi nếu có hàng hoá mới xuất hiện thì một đơn vị tiền tệ có thể mua được các sản phẩm đa dạng hơn. CPI không phản ánh được sự gia tăng sức mua này của đồng tiền nên vì thế lại đánh giá mức giá cao hơn thực tế.
- Không phản ánh được sự thay đổi của chất lượng hàng hoá vì nếu mức giá của một hàng hoá cụ thể nào đó tăng nhưng chất lượng cũng tăng tương ứng thậm chí tăng hơn thì trên thực tế mức giá không tăng. Chất lượng hàng hoá dịch vụ nhìn chung đều có xu hướng được nâng cao nên CPI cũng đã phóng đại mức giá
5. CPI được ứng dụng thực tế như thế nào?
CPI là chỉ số kinh tế, việc tính toán và phân tích chỉ số này sẽ đem lại nhiều hiệu quả tích cực cho nền kinh tế, chính phủ, doanh nghiệp, từ đó người dân sẽ có sự chuẩn bị trước khi thay đổi giá cả nền kinh tế.
Ngoài ra, chỉ số CPI còn được ứng dụng làm thước đo lạm phát cho các yếu tố kinh tế khác. Các yếu tố kinh tế này có thể là doanh số bán lẻ, thu nhập hàng giờ, giá trị đồng tiền, v.v…
Chỉ số này còn để điều chỉnh thu nhập của người dân, khi chỉ số CPI tăng thì chính phủ cũng sẽ điều chỉnh mức lương cơ bản phù hợp với chỉ số CPI, chỉ số này cũng sẽ tự động điều chỉnh các chi phí sinh hoạt cho người tiêu dùng.
6. Mối quan hệ giữa lạm phát và CPI là gì?
Chỉ số CPI là một công cụ để đo tỷ lệ lạm phát của mỗi quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định. Sự biến động của của chỉ số CPI sẽ giúp xác định được tỷ lệ lạm phát là tăng hay giảm. Dù lạm phát có tăng hay giảm đều có nhiều tác động tiêu cực đến nền kinh tế của quốc gia đó.
Trong một vài trường hợp, tỷ lệ lạm phát giảm sẽ có những tác động tích cực đối với nền kinh tế. Ví dụ khi Internet ngày càng phổ biến thì cước điện thoại sẽ ngày càng giảm dần và điều này vô cùng có lợi cho người tiêu dùng. Khi giá cả tăng không thể kiểm soát thì lạm phát trở thành siêu lạm phát và điều này làm mất giá đồng tiền quốc gia và có thể làm suy sụp cả một nền kinh tế.
7. Những ảnh hưởng quan trọng của CPI là gì?
Việc thay đổi của giá cả của hàng hoá dịch vụ trên thị trường ảnh hưởng trực tiếp đến các chứng khoán có lãi suất cố định.
Thị trường chứng khoán sẽ biến động, nếu giá cả tăng, các khoản lãi cố định sẽ có giá trị thực tế thấp hơn và do đó làm giảm mức sinh lợi của các chứng khoán. Lạm phát cũng sẽ gây ảnh hưởng đến các khoản tiền lương, trợ cấp, hưu trí vì chúng là các khoản tiền trả cố định, do đó các trader cần hết sức lưu ý.
Người ta thường kỳ vọng mức độ lạm phát nhẹ trong nền kinh tế đang tăng trưởng, tuy nhiên nếu giá cả của các yếu tố đầu vào tăng quá nhanh các nhà sản xuất sẽ bị giảm lợi nhuận. Mặt khác giảm phát chắc chắn sẽ dẫn tới giảm mức cầu của người tiêu dùng, trong trường hợp này các nhà sản xuất buộc phải giảm giá để bán được hàng, tuy nhiên giá cả các yếu tố đầu vào có thể không giảm một lượng tương ứng, do đó biên lợi nhuận của nhà sản xuất cũng sẽ bị ảnh hưởng, từ đó lợi nhuận của công ty bị ảnh hưởng, cổ phiếu sẽ dao động.
Trên thực tế, chỉ số CPI không phản ánh được sự thay đổi của chất lượng hàng hoá vì nếu mức giá của một hàng hoá cụ thể nào đó tăng nhưng chất lượng cũng tăng tương ứng thậm chí tăng hơn thì trên thực tế mức giá không tăng. Chất lượng hàng hoá dịch vụ nhìn chung đều có xu hướng được nâng cao nên CPI cũng đã phóng đại mức giá. CPI không phản ánh được sự xuất hiện của những hàng hoá mới vì nó sử dụng giỏ hàng hoá cố định trong khi nếu có hàng hoá mới xuất hiện thì một đơn vị tiền tệ có thể mua được các sản phẩm đa dạng hơn.
Ngoài ra, CPI không phản ánh được sự gia tăng sức mua này của đồng tiền nên vì thế lại đánh giá mức giá cao hơn thực tế nữa. Đó là toàn bộ khái niệm về chỉ số giá tiêu dùng CPI là gì, các bước tính chỉ số giá tiêu dùng CPI.
Đồng thời cần xem lịch kinh tế thường xuyên để biết được việc giao dịch phụ thuộc vào tin tức như thế nào cho hiệu quả, tối ưu lợi nhuận.