Tất tần tật những gì cần biết về lịch sử giá vàng

Từ xưa đến nay vàng vẫn là một loại tài sản quý được nhiều người ưa chuộng. Ngoài ra, trong lịch sử đã có những giai đoạn vàng được lựa chọn làm “đồng tiền” giao thương.

Những sự dịch chuyển và và biến động của vàng luôn là tài liệu quý giá cho bất kỳ ai muốn đầu tư vào nó. Vậy đã có những sự kiện gì đặc biệt đối với lịch sử giá vàng thế giới từ trước đến nay? Lịch sử giá vàng có tác động gì lịch sử thế giới? Hãy cùng mình nhìn lại lịch sử giá vàng thế giới từ những năm 30 TCN tại đây nhé!

1. Vàng là gì?

Vàng được phát hiện ở trạng thái cơ bản và tự nhiên nhất – trong các dòng suối và trong lòng đất của thế giới cổ đại. Và vàng là một trong những kim loại quý đầu tiên được nhân loại biết đến.

Như một phản ứng tự nhiên đối với vẻ đẹp và sự hiếm có của nó, vàng trở thành biểu tượng của hoàng gia và sự quyến rũ trong gần như mọi nền văn hóa đều cố gắng hết mức có thể có được nó. Sự sáng chói và khả năng chống xỉn màu của nó đã làm cho kim loại quý trở thành một mặt hàng chế tác trang sức lý tưởng, và cuối cùng là một loại tiền tệ khả thi.

Tuy nhiên, có rất ít sự đồng thuận trong cộng đồng khảo cổ và khoa học về việc xác định thời điểm và nơi con người lần đầu tiên tiếp xúc và bắt đầu sử dụng vàng.

Lịch sử giá vàng thế giới

Cho đến năm 2600 trước Công nguyên, người Mesopotami cổ đại đã rèn nên một số đồ trang sức bằng vàng đầu tiên, mở đường cho nhiều mục đích sử dụng thẩm mỹ và trang trí – cả như là trang sức cho con người và các cấu trúc xây dựng. Vào năm 1223 trước Công nguyên, ngôi mộ mang tính biểu tượng của Tutankhamen được xây dựng chủ yếu bằng vàng và truyền thuyết kể rằng vào năm 950 trước Công nguyên, ngôi đền nổi tiếng của Solomon đã được xây dựng bằng vàng làm vật liệu xây dựng chính.

Trên thực tế, vàng chủ yếu được công nhận trong khái niệm về tiền, và tạo ra một số đồng tiền vàng đầu tiên vào năm 700 trước Công nguyên và vàng bạc cuối cùng sẽ trở thành tiền tệ và thay thế các giao dịch đổi chác, giúp giao dịch trong thời kỳ cổ điển dễ dàng hơn nhiều.

Vào năm 564 trước Công nguyên, Vua Croesus của Lydia sẽ cải thiện các kỹ thuật tinh chế vàng và thiết lập loại tiền vàng quốc tế đầu tiên .

Xem thêm: Tại sao vàng lại quý? Đi tìm câu trả lời cho giá trị của vàng

2. Các đế chế cổ đại đã khai thác vàng như thế nào?

Trước khi tìm hiểu về lịch sử giá vàng qua các thời kỳ, trước tiên mình sẽ phân tích về lịch sử khai thác vàng qua các niên đại và các khu vực khác nhau: Ai Cập cổ đại, Hy lạp cổ đại hay La Mã cổ đại

2.1 Vàng được khai thác như thế nào tại Ai Cập cổ đại?

Mặc dù các mảnh vàng tự nhiên đã được phát hiện trong các hang động Tây Ban Nha có niên đại khoảng 40.000 trước Công nguyên, nhưng mãi đến năm 3600 trước Công nguyên, vàng mới được các thợ kim hoàn Ai Cập nung chảy.

Người Ai Cập là một trong những nước đi tiên phong trong số các cuộc chinh phạt vàng sớm nhất, sử dụng tù nhân chiến tranh, nô lệ và tội phạm để làm việc cho các mỏ vàng nguyên thủy của thời đại họ. Tất cả điều này diễn ra trong một thời gian khi vàng không có giá trị hoặc ý nghĩa tiền tệ chính thức nhưng được tìm kiếm đơn giản vì tính trao đổi như một loại hàng hoá.

2.2 Tình hình khai thác vàng ở Hy Lạp cổ đại

Sau một khoảng thời gian vàng được phát hiện và khai thác tại Ai Cập thì, vào năm 550 trước Công nguyên, người Hy Lạp đã bắt đầu khai thác vàng trên khắp các khu vực Địa Trung Hải và Trung Đông, khiến vàng thu hút sự chú ý từ Plato và Aristotle về nguồn gốc của nó.

Do thường xuyên nằm trong nước, vàng thường được cho là sự kết hợp của nước và ánh sáng mặt trời, dựa trên sự hiểu biết khoa học và địa chất hạn chế thời đó.

Với việc khai thác rộng rãi như vậy, cả bởi chính phủ Hy Lạp và các cá, không có gì lạ khi tìm thấy hài cốt của những người thợ mỏ đó ngày nay trong các hầm mỏ.

2.3 Người La Mã tìm đến vàng như thế nào?

Lịch sử giá vàng thế giới  từ năm 3600 đến năm 100 TCN

Người La Mã sẽ mở rộng đáng kể về công nghệ và khả năng khai thác của người Hy Lạp; chắc chắn một phần là do sự rộng lớn và tài nguyên của Đế chế La Mã.

Họ đã xây dựng các hoạt động khai thác dựa trên nước và chịu trách nhiệm cho một số công trình khai thác vàng dựa trên dòng chảy đầu tiên, bao gồm:

• Khai thác thủy lực
• Cống
• Toms dài
• Cối xoay nước

Người La Mã cũng khai thác dưới lòng đất bằng cách sử dụng phần lớn lao động nô lệ và tù nhân. Phương pháp của họ được tăng cường hơn nữa bằng cách phát triển một kỹ thuật rang đã trở thành một phương pháp hiệu quả hơn để tách quặng vàng khỏi đá khác, làm cho vàng của họ trở nên tinh khiết và có giá trị hơn.

Những tiến bộ này cho phép họ cải thiện và khai thác các địa điểm khai thác cũ mà họ sẽ thừa kế do kết quả của vùng đất rộng thuộc thẩm quyền của họ.

3. Nhìn lại lịch sử giá vàng thế giới qua các thời kỳ

Sau khi được khai thác và nhiều người biết đến và ưa chuộng, lúc này giá vàng bắt đầu được định hình trong lịch sử. Hãy cùng mình tìm hiểu xem lịch sử giá vàng thế giới biến động như thế nào từ thời xa xưa đến nay ngay dưới đây nhé!

3.1 Giá vàng dưới thời đế chế La Mã

Ở Rome cổ đại, Hoàng đế Augustus (30 TCN – 14SCN) đã đặt giá vàng ở mức 45 xu trên một bảng Anh.

Nói cách khác, một pound vàng có thể làm ra 45 đồng xu. Cuộc định giá lại tiếp theo xảy ra trong thời trị vì của Marcus Aurelius Antoninus (211 – 217 SCN). Ông đã làm giảm giá trị xuống 50 đồng cho một pound vàng, làm cho mỗi đồng tiền có giá trị ít hơn và giá vàng cao hơn. Diocletian (284 – 305 SCN) hạ thấp hơn nữa giá trị của tiền tệ xuống còn 60, sau đó Constantine Đại đế (306 – 337 SCN) hạ thấp nó xuống 70. Họ làm việc này để tài trợ cho quân đội để họ có thể nắm giữ quyền lực. Họ cũng tăng thuế.

Những vị hoàng đế hạ thấp giá trị của đồng tiền khiến nó tạo ra siêu lạm phát. Để bạn dễ hình dùng, trong năm 301 SCN, một pound vàng đã được định giá bằng 50.000 denarii (một đồng tiền khác dựa trên bạc). Đến năm 337 nó trị giá 20 triệu denarii. Khi giá vàng tăng, thì giá của mọi thứ khác cũng tăng. Những người ở tầng lớp trung lưu không thể đáp ứng nhu cầu hàng ngày của họ. Đó là một trong những lý do khiến Đế chế La Mã bắt đầu tan rã. (Nguồn: “Inflation and the Fall of the Roman Empire,” Ludwig von Mises Institute,  September 7, 2009. N.S. Gill, “Roman Empire Timeline.”).

3.2 Vàng được định giá bao nhiêu tại Vương quốc Anh?

Năm 1257, Vương quốc Anh đã định giá một ounce vàng ở mức £0.89. Nó tăng giá khoảng £1 mỗi thế kỷ, và giá vàng được ghi nhận như sau:
1351 – £1.34
1465 – £2.01
1546 – £3.02
1664 – £4.05
1717 – £4.25

Trong những năm 1800, hầu hết các quốc gia đều in các loại tiền tệ bằng giấy với giá trị được quy đổi bằng vàng.

Đây được gọi là chế độ bản vị vàng. Các quốc gia giữ dự trữ vàng đủ để hỗ trợ giá trị này.

Vương quốc Anh giữ vàng ở mức £4.25 một ounce cho tới Thỏa thuận Bretton-Woods năm 1944. Đó là khi hầu hết các nước phát triển đồng ý điều chỉnh tiền tệ của họ so với đồng đô la Mỹ kể từ khi Mỹ sở hữu 75% trữ lượng vàng của thế giới.

Nhìn lại lịch sử giá vàng qua các thời kỳ

3.3 Giá vàng biến động như thế nào tại Mỹ?

Mỹ từ lâu đã được biết đến là Siêu cường quốc mà khó có nước nào sánh kịp. Vậy vàng tại quốc gia này có được phổ biến và ưa chuộng như các lãnh thổ hay châu lục khác hay không?

Mỹ đã sử dụng chế độ bản vị vàng của Anh cho tới năm 1791 khi nó định giá vàng ở mức $19.49. Năm 1834, nó đã nâng lên $20.69. Đạo luật Tiêu chuẩn Vàng năm 1900 đã hạ thấp nó xuống còn $20.67. Nó cũng thiết lập vàng, thay vì bạc, trở thành kim loại duy nhất hỗ trợ tiền giấy.

Việc bảo vệ giá vàng đã góp phần tạo nên cuộc Đại Suy thoái. Cuộc suy thoái bắt đầu vào tháng 8 – 1929, sau khi Cục Dự trữ Liên bang tăng lãi suất vào năm 1928. Sau sự sụp đổ của thị trường cổ phiếu năm 1929, nhiều nhà đầu tư đã bắt đầu mua lại đồng tiền giấy theo giá trị bằng vàng của chúng. Kho bạc Mỹ lo lắng rằng Mỹ có thể cạn kiệt vàng. Họ yêu cầu Fed tăng lãi suất một lần nữa. Điều này làm tăng giá trị của đồng đô la Mỹ và giữ giá trị của nó lớn hơn vàng. Hành động này đã có hiệu quả vào năm 1931.

Lãi suất cao hơn làm cho khoản vay trở nên quá đắt. Điều đó buộc nhiều công ty phải ngừng hoạt động. Họ cũng tạo ra giảm phát, vì một đồng đô la mạnh hơn có thể mua nhiều hàng hóa hơn với ít tiền hơn. Các công ty cắt giảm chi phí để giữ giá thấp và vẫn giữ được tính cạnh tranh. Tình trạng thất nghiệp ngày càng trầm trọng hơn, biến cuộc suy thoái trở nên nghiêm trọng.

Sự biến động giá vàng tại Mỹ thường kéo theo sự biến động của lịch sử giá vàng thế giới

Đến năm 1932, các nhà đầu cơ lại đổi tiền lấy vàng. Khi giá vàng tăng, người ta tích trữ nó, đẩy giá lên cao hơn. Để ngăn chặn việc mua lại vàng, Tổng thống Roosevelt đã tước quyền sở hữu tư nhân đối với đồng tiền vàng, vàng miếng và giấy chứng nhận vào tháng 4 năm 1933. Người Mỹ phải bán vàng của họ cho Fed.

Năm 1934, Quốc hội thông qua Đạo luật Dự trữ Vàng. Nó đã cấm tư nhân sở hữu vàng tại Mỹ. Nó cũng cho phép Tổng thống Roosevelt nâng giá vàng lên $35 một ounce.

Điều này làm giảm giá trị đồng đô la, tạo ra lạm phát lành mạnh. (Nguồn: Lawrence H. Officer and Samuel H. Williamson, “The Price of Gold, 1257-Present,” Measuring Worth, 2013. “Gold Policy in the 1930s,” FEE.org,)

Năm 1937, FDR cắt giảm chi tiêu chính phủ để giảm thâm hụt ngân sách. Điều này lại dẫn đến cuộc Đại Suy Thoái. Vào thời điểm đó, kho dự trữ vàng của chính phủ tăng gấp đôi lên 12 tỷ USD. Nó được giữ tại Cục dự trữ của Mỹ tại Fort Knox, Kentucky và tại Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York. (Nguồn: Ahamed, Liaquat. Lords of Finance: The Bankers Who Broke the World, 2009)

Xem thêm: Chu kỳ giá vàng và Biểu đồ giá vàng Việt Nam 10 năm gần đây

Lịch sử giá vàng tại Mỹ trải qua nhiều thăng trầm trong suốt lịch sử của quốc gia này

Năm 1939, FDR tăng chi tiêu quốc phòng để chuẩn bị cho Chiến tranh thế giới thứ hai. Nền kinh tế mở rộng. Đồng thời, hạn hán Dust Bowl đã kết thúc. Sự kết hợp này đã chấm dứt cuộc Đại suy thoái.

Năm 1944, các cường quốc đã đàm phán Hiệp định Bretton-Woods. Điều này làm cho đồng đô la Mỹ trở thành đồng tiền chính thức toàn cầu. Mỹ đã bảo vệ giá vàng ở mức $35 một ounce.

Năm 1971, Tổng thống Nixon yêu cầu FED ngưng làm tăng giá trị của đồng Đô la so với vàng. Điều đó có nghĩa là các ngân hàng trung ương nước ngoài không thể trao đổi đồng đô la cho vàng của Mỹ, đưa đồng đô la ra khỏi chế độ bản vị vàng. Nixon đã cố gắng để chấm dứt tình trạng đình đốn – một sự kết hợp của lạm phát và suy thoái kinh tế. Nhưng lạm phát là do sức mạnh đô la tăng lên, vì nó đã thay thế đồng bảng Anh và trở thành một đồng tiền toàn cầu.

Nixon đã cố gắng làm giảm giá trị của đồng đô la so với vàng, bằng cách làm cho nó chỉ có giá trị bằng 1/38 của một ounce vàng, sau đó 1/42 của một ounce. Năm 1976, Nixon chính thức hoàn toàn chế độ bản vị vàng. Không hề bị ảnh hưởng bởi đồng đô la, vàng đã nhanh chóng lên đến $120 một ounce trong thị trường mở.

Vào năm 1980, các trader đã chào giá vàng lên $594.92 để phòng ngừa lạm phát hai con số. Fed đã chấm dứt lạm phát với lãi suất hai con số nhưng gây ra một cuộc suy thoái. Vàng giảm xuống còn $410 một ounce và vẫn nằm trong biên độ giao dịch chung cho đến năm 1996 khi nó giảm xuống còn $288 một ounce để đáp ứng sự tăng trưởng kinh tế ổn định. Nhưng các trader luôn quay lại với vàng sau mỗi cuộc khủng hoảng kinh tế, như các vụ tấn công khủng bố 11/9 và cuộc suy thoái năm 2001.