Tín phiếu kho bạc là gì? Đây có phải là kênh đầu tư sinh lời tốt hay không?

Là một hình thức trái phiếu chính phủ, tín phiếu kho bạc là phương thức thường được Ngân hàng nhà nước sử dụng trong việc điều hành chính sách tiền tệ và cũng là một kênh đầu tư được quan tâm bởi đặc tính “rủi ro thấp”.

Vậy, tín phiếu kho bạc là gì? Tác động của tín phiếu kho bạc đến thị trường tiền tệ như thế nào và đây có phải là một kênh đầu tư sinh lời tốt hay không? Cùng theo dõi bài viết dưới đây để tìm lời giải đáp cho những thắc mắc trên nhé!

1. Tín phiếu kho bạc là gì?

Tín phiếu kho bạc (Treasury Bills) là gì?

Tín phiếu kho bạc là (Treasury Bills) là tín phiếu do Kho bạc Nhà nước phát hành có kỳ hạn dưới 1 năm để bù đắp thiếu hụt tạm thời cho ngân sách nhà nước, ghi nhận cam kết của Chính phủ trong việc trả nợ gốc và lãi cho người sở hữu.

Không chỉ là một trong những công cụ quan trọng để Ngân hàng nhà nước điều hành chính sách tiền tệ, tín phiếu kho bạc còn là một công cụ đầu tư trên thị trường tài chính.

Thời gian đáo hạn ngắn hạn, có sự đảm bảo của Chính phủ về mặt chi trả là những ưu điểm vượt trội của hình thức đầu tư này, khiến cho loại giấy tờ này có tính thanh khoản cao và mức độ rủi ro thấp nhất trên thị trường tiền tệ. Tuy nhiên đi kèm với đó là nhược điểm về tỷ suất sinh lời thấp hơn so với các công cụ khác.

Xem thêm: Trái phiếu (Bond) và công thức tính giá trái phiếu được thực hiện như thế nào ?

2. Các điều kiện điều khoản của tín phiếu kho bạc 

Tín phiếu kho bạc được phát hành tại Việt Nam

2.1 Mệnh giá và kỳ hạn của tín phiếu kho bạc

Mệnh giá phát hành

• Tín phiếu kho bạc có mệnh giá là 100.000 VND hoặc bội số của 100.000 VND.
• Đồng tiền phát hành và thanh toán là Việt Nam đồng.

Kỳ hạn tín phiếu kho bạc

• Tín phiếu Kho bạc có kỳ hạn chuẩn là 13 tuần, 26 tuần hoặc 52 tuần;
• Các kỳ hạn khác của tín phiếu kho bạc do Bộ Tài chính quyết định tùy theo nhu cầu sử dụng vốn và tình hình thị trường nhưng không vượt quá 52 tuần.

2.2   Các hình thức phát hành tín phiếu kho bạc

• Tín phiếu Kho bạc được phát hành dưới hình thức bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử tùy thuộc vào phương thức phát hành;
• Chủ thể tổ chức phát hành quyết định cụ thể về hình thức đối với mỗi đợt phát hành.

2.3 Các phương thức và quá trình phát hành tín phiếu kho bạc

Tín phiếu kho bạc được phát hành theo 2 phương thức: Đấu thầu qua sở giao dịch Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và phát hành trực tiếp cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Phương thức 1: đấu thầu phát hành tín phiếu kho bạc trên thị trường sơ cấp

Hình ảnh tại phiên đấu thầu (Ảnh báo dangcongsan.vn)

Chủ thể tổ chức phát hành trực tiếp tổ chức đấu thầu phát hành tín phiếu Kho bạc hoặc tổ chức đấu thầu thông qua Sở giao dịch Ngân hàng Nhà nước Việt Nam theo quy định của Bộ Tài chính.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có trách nhiệm phối hợp với Bộ Tài chính hướng dẫn về trình tự thủ tục phát hành cũng như tổ chức đấu thầu phát hành tín phiếu kho bạc.

Đấu thầu phát hành tín phiếu Kho bạc theo quy định tại khoản 1, khoản 2, khoản 3, khoản 4, khoản 5 Điều 15 của Nghị định 95/2018/NĐ-CP, được tóm tắt như sau:

Nguyên tắc tổ chức đấu thầu: Giữ bí mật mọi thông tin dự thầu của đối tượng tham gia đấu thầu. Thực hiện công khai, bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ giữa các đối tượng tham gia đấu thầu.

Đối tượng tham gia đấu thầu tín phiếu kho bạc bao gồm:

1. Đối tượng tham gia đấu thầu tín phiếu kho bạc là các ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, công ty tài chính và các định chế tài chính khác như các công ty bảo hiểm thỏa mãn một số quy định trong đó quan trọng nhất là phải có vốn pháp định bằng hoặc cao hơn mức quy định của Ngân hàng nhà nước.
2. Trường hợp các đối tượng quy định trên không mua hết khối lượng tín phiếu kho bạc của đợt phát hành thì Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được quyền mua một phần hoặc toàn bộ khối lượng tín phiếu còn lại phù hợp với mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ sau khi thỏa thuận với Bộ Tài chính.

Đấu thầu tín phiếu kho bạc được thực hiện theo một trong hai hình thức sau:

1. Đấu thầu cạnh tranh lãi suất;
2. Đấu thầu kết hợp cạnh tranh lãi suất và không cạnh tranh lãi suất. Trường hợp phiên đấu thầu được tổ chức theo hình thức này, tổng khối lượng trái phiếu phát hành không cạnh tranh lãi suất đảm bảo không vượt quá 30% tổng khối lượng tín phiếu kho bạc gọi thầu trong phiên đấu thầu.

Việc xác định kết quả đấu thầu được thực hiện theo một trong hai phương thức đấu thầu đơn giá hoặc đấu thầu đa giá. Căn cứ vào sự phát triển của thị trường, Bộ Tài chính quyết định phương thức đấu thầu đơn giá hoặc đấu thầu đa giá trong từng thời kỳ.

Phương thức 2: Phát hành trực tiếp tín phiếu kho bạc cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

• Trường hợp ngân sách trung ương thiếu hụt tạm thời, Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xây dựng đề án phát hành tín phiếu Kho bạc trực tiếp cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trình Thủ tướng Chính phủ quyết định.
• Đề án phát hành bao gồm các nội dung cơ bản sau: mục đích phát hành; khối lượng, kỳ hạn, hình thức tín phiếu; mệnh giá tín phiếu; lãi suất phát hành, thời điểm phát hành dự kiến; phương thức và nguồn thanh toán tín phiếu khi đáo hạn; đăng ký, lưu ký và niêm yết, giao dịch tín phiếu (nếu có).
• Căn cứ quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính thống nhất với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về khối lượng, lãi suất, kỳ hạn cho từng đợt phát hành. Trường hợp ngày phát hành và ngày đáo hạn tín phiếu Kho bạc không cùng một năm ngân sách thì thực hiện theo quy định về tạm ứng từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định tại khoản 1 Điều 58 của Luật ngân sách nhà nước và Điều 26 của Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
• Lãi suất tín phiếu Kho bạc phát hành trực tiếp cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là lãi suất thỏa thuận giữa Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, trên cơ sở tham khảo lãi suất đấu thầu phát hành tín phiếu Kho bạc hoặc lãi suất tín phiếu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hoặc lãi suất giao dịch trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn còn lại tương đương tại thời điểm gần nhất.
• Trên cơ sở thống nhất về khối lượng, lãi suất, kỳ hạn và thời điểm phát hành, Kho bạc Nhà nước ký hợp đồng bán tín phiếu trực tiếp cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong đó quy định các điều kiện, điều khoản của đợt phát hành bao gồm: khối lượng, kỳ hạn, lãi suất phát hành, ngày phát hành, giá bán, ngày thanh toán tiền mua, ngày đáo hạn, tài khoản nhận tiền mua tín phiếu, việc đăng ký, lưu ký và niêm yết, giao dịch tín phiếu (nếu có).
• Kho bạc Nhà nước thực hiện hạch toán tiền mua tín phiếu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vào ngân sách nhà nước và thanh toán tín phiếu khi đáo hạn.

2.4 Đăng ký, lưu ký, niêm yết và giao dịch tín phiếu Kho bạc

1. Tín phiếu kho bạc phát hành theo phương thức đấu thầu được đăng ký, lưu ký và niêm yết, giao dịch theo quy định về đăng ký, lưu ký, niêm yết, giao dịch trái phiếu Chính phủ.
2. Tín phiếu Kho bạc phát hành trực tiếp cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được đăng ký, lưu ký tập trung tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam và được niêm yết tại Sở Giao dịch Chứng khoán theo đề nghị của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Kho bạc nhà nước.

Xem thêm: Ảnh hưởng của lãi suất đến nền kinh tế – bài toán hạ lãi suất để kích thích tăng trưởng hậu đại dịch

2.5 Lãi suất của tín phiếu kho bạc

Tín phiếu kho bạc phát hành qua theo phương thức đấu thầu: Việc xác định mức lãi suất phát hành tín phiếu là mức lãi suất trúng thầu cao nhất được áp dụng cho tất cả các đối tượng trúng thầu. Hiện nay, lãi suất phát hành do Kho bạc nhà nước quyết định, theo mức khung của Bộ tài chính.

• Lãi suất trúng thầu không được vượt quá lãi suất chỉ đạo này. Lãi suất chỉ đạo được áp dụng nhằm giới hạn tối đa mức lãi phải chi trả của chính phủ cho các nhà đầu tư.
• Tuy nhiên, trên thực tế, qua nhiều phiên đấu thầu tín phiếu kho bạc, mức kỳ vọng đặt thầu của các nhà đầu tư cao, dẫn tới ảnh hưởng tới giá trị thực của Tín phiếu. Điều này dẫn tới tình trạng chính phủ không phát hành được đủ khối lượng tín phiếu như mong muốn.

Tín phiếu phát hành theo phương thức trực tiếp: lãi suất phát hành theo sự thỏa thuận giữa Bộ tài chính và Ngân hàng nhà nước, theo quy định tại khoản 3, điều 12, nghị định 95/2018/NĐ-CP.

Mặc dù lãi suất tín phiếu kho bạc, qua khảo sát, có những phiên đấu thầu, mức lãi suất trúng thầu lên đến 12%/năm, nhưng vẫn không thu hút được nhà đầu tư. Nguyên nhân là do việc tham gia mua/sở hữu tín phiếu kho bạc còn nhiều hạn chế và bất cập, thủ tục quy trình đăng ký khá phức tạp.

2.6  Đối tượng nắm giữ tín phiếu kho bạc

Tín phiếu kho bạc đa phần được nắm giữ bởi các Tổ chức tín dụng, một phần nhỏ các công ty và các trung gian tài chính khác. Nguyên nhân của việc này bởi lãi suất tín phiếu kỳ hạn ngắn, lãi suất chưa thực sự hấp dẫn bằng các kênh đầu tư sinh lời khác như vàng, chứng khoán….

Ngoài ra, đối với việc phát hành tín phiếu kho bạc thông qua hình thức đấu thầu (hình thức chủ yếu), thành viên đấu thầu tín phiếu chỉ bao gồm các tổ chức tín dụng có tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng nhà nước.

Nguyên nhân khiến nghiệp vụ đấu thầu chủ yếu là các tổ chức tín dụng, vì tín phiếu ở phương thức đấu thầu phát hành dưới dạng bút toán ghi sổ. Người mua phải mở tài khoản thanh toán và tài khoản chứng khoán tại Ngân hàng nhà nước để thực hiện các giao dịch.

Trong khi đó, việc mở tài khoản thanh toán tại Ngân hàng nhà nước mới chỉ áp dụng cho các thành viên là tổ chức tín dụng trong hệ thống thanh toán, do đó, hạn chế phần nào sự tham gia của các nhà đầu tư khác có nhu cầu, gây nên tình trạng lãng phí vốn.

Xem thêm: Central Bank – Ngân hàng trung ương và tác động của nó đến thị trường Forex

3. Mục đích của việc phát hành tín phiếu kho bạc – Tác động gì đến thị trường tiền tệ

Việc phát hành tín phiếu kho bạc ảnh hưởng gì đến thị trường tiền tệ

Tín phiếu kho bạc là phương pháp không thể thiếu của các Ngân hàng nhà nước trong việc khi thực hiện chức năng điều hành chính sách tiền tệ, quản lý và vận hành các dòng tiền tệ trong phạm vi cả nước.

Đây là một trong những công cụ có tính rủi ro thấp nhất và hữu hiệu trong việc bù đắp thiếu hụt tạm thời cho thâm hụt ngân sách nhà nước. Khi ngân sách nhà nước thâm hụt, về nguyên tắc nguồn bù đắp gồm: vay nợ nước ngoài, huy động trong nước và huy động từ hệ thống tổ chức tín dụng.

Việc vay nợ nước ngoài thường đi kèm các điều kiện ràng buộc khác về kinh tế, chính trị,.. đồng thời gây ra nhiều hệ lụy về nợ công, lạm phát phi mã,.. Do đó, hình thức huy động nguồn tiền nhàn rỗi từ trong nước thông qua Tín phiếu kho bạc là một công cụ bù đắp nhanh chóng và hiệu quả.

Cũng theo đó, khi phát hành các loại tín phiếu này, Ngân hàng nhà nước thu về một khoản tiền, làm giảm đi mức độ lưu thông tối đa trên thị trường. Ngoài ra, loại giấy chứng nhận này còn giúp điều tiết sự luân chuyển của tiền tệ và thắt chặt các chính sách, ngăn chặn tình trạng đồng tiền bị mất giá do lạm phát xảy ra.

Ngược lại, để nới lỏng chính sách tiền tệ, Ngân hàng nhà nước có thể mua giữ tín phiếu kho bạc như một công cụ để can thiệp thị trường, điều chỉnh danh mục đầu tư trên thị trường.

Đối với hệ thống các tổ chức tín dụng như ngân hàng thương mại, tín phiếu kho bạc có chức năng như một kênh sinh lời hiệu quả đối với dòng tiền bị đóng băng, dự trữ vốn ngắn hạn cho tổ chức tín dụng, đồng thời là công cụ điều tiết thanh khoản cho Tổ chức tín dụng.

Như vậy, nhìn về góc độ dài hạn, Ngân hàng nhà nước sẽ điều hòa được nguồn vốn, thông qua kênh phát hành tín phiếu kho bạc, các nhà đầu tư các hạng mục để đầu tư trong ngắn hạn hiệu quả, qua đó điều chỉnh được danh mục đầu tư, giảm thiểu tình trạng đầu cơ, tránh được nguy cơ lạm phát.

Với đặc điểm của tín phiếu kho bạc là: Thu nhập chênh lệch giữa giá mua và giá bán hoàn trả tín phiếu kho bạc không bị tính thuế, do đó, các nhà đầu tư nói chung và tổ chức tín dụng nói riêng coi tín phiếu kho bạc là một khoản dự trữ vốn ngắn hạn tối ưu, sinh lời hiệu quả.

Xem thêm: Đầu tư tài chính ngắn hạn: 8 kênh đầu tư tài chính ngắn hạn hiệu quả nhất?

4. Một số hạn chế của tín phiếu kho bạc – Tín phiếu kho bạc có là một kênh đầu tư hấp dẫn hay không?

Hành lang pháp lý liên quan đến phương thức phát hành tín phiếu kho bạc là hạn chế lớn của loại giấy này

4.1 Những mặt hạn chế của tín phiếu kho bạc

• Chính vì được chính phủ đảm bảo về khả năng chi trả để đảm bảo tính thanh khoản cộng với khả năng an toàn mà yếu điểm đầu tiên của Tín phiếu kho bạc là lợi nhuận sinh lời thấp.
• Là kênh đầu tư ngắn hạn, rủi ro liên quan đến trượt giá, lạm phát không đáng kể nhưng với thời gian chờ để có thể nhận lại được khoản sinh lời thì với một số nhà đầu tư đang tìm kiếm dòng tiền đều, ổn định sẽ cần phải cân nhắc.
• Hạn chế nữa liên quan tới việc phát hành của tín phiếu kho bạc, việc phát hành nhỏ lẻ thì không đem lại hiệu quả tài chính của Chính phủ nhưng việc phát hành theo lô qua hình thức đấu thầu với hành lang pháp lý còn chặt chẽ khiến lãng phí một lượng lớn tiền nhàn rỗi trong thị trường.

4.2 Tín phiếu kho bạc có phải là một kênh đầu tư hấp dẫn hay không?

Với những đặc điểm kể trên, rõ ràng tín phiếu kho bạc hứa hẹn là một kênh đầu tư an toàn, hấp dẫn các nhà đầu tư đang có nguồn tiền nhàn rỗi trong ngắn hạn. Tuy nhiên, chính sách tham gia đấu thầu tín phiếu kho bạc với việc hạn chế đối tượng tham gia, dẫn tới lãng phí một lượng lớn các nhà đầu tư có nhu cầu mà không phải tổ chức tín dụng.

Việc đầu tư ngắn hạn tin phiếu kho bạc chỉ áp dụng đối với nguồn tiền bị đóng băng/nhàn rỗi trong ngắn hạn, trong khi đó một số kênh đầu tư như trái phiếu chính phủ kỳ hạn 3-5 năm có mức sinh lời hấp dẫn hơn và đa dạng hóa danh mục đầu tư hơn, dẫn đến lượng vốn khả dụng đầu tư vào tín phiếu kho bạc vẫn còn hạn chế.

Đa phần các tổ chức tín dụng đầu tư vào tín phiếu kho bạc nhằm mục đích dự phòng an toàn khả năng thanh toán vào các giai đoạn nhạy cảm (Tết dương lịch, Tết âm lịch) qua giao dịch trên thị trường mở OMO với Ngân hàng nhà nước.

Ngoài ra, bởi đặc tính là “rủi ro thấp” do đó mức sinh lời của tín phiếu kho bạc tương đối thấp do với nhiều kênh đầu tư khác. Lợi nhuận của tín phiếu kho bạc chỉ đến khi tín phiếu đáo hạn, dó đó đối với nhà đầu tư cá nhân đang tìm kiếm một kênh sinh lời ổn định, dài hạn thì tín phiếu kho bạc chưa hẳn là một kênh đầu tư hiệu quả.

Xem thêm: Đầu tư tài chính dài hạn – con đường làm giàu mà forex trader đã bỏ lỡ

6. Lời kết

Là một trong những kênh đầu tư coi là không có rủi ro tín dụng, tuy nhiên do tỷ suất sinh lời quá thấp và hạn chế đối tượng sở hữu nên tín phiếu kho bạc chỉ thực sự làm tốt vai trò của mình trong việc điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng nhà nước mà thôi.

Đối với nhà đầu tư cá nhân, còn có nhiều kênh đầu tư hấp dẫn với tỷ suất lợi nhuận cao hơn nhiều như Forex, vàng, chứng khoán, tiền điện tử… Cùng cập nhật những kiến thức cùng Vnrebates về những kênh đầu tư trên để tích lũy thêm nhiều kiến thức, kinh nghiệm đa chiều trong việc quyết định đầu tư nhé!