.png){kind=logo}
Xem thêm:
- Moral Hazard là gì? Các ví dụ về rủi ro đạo đức trong lịch sử
- Risk Appetite (khẩu vị rủi ro) và Risk Tolerance (mức chịu rủi ro) là gì?
- Rủi ro tỷ giá là gì? 3 biện pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá hối đoái
Tổng quan về Adverse Selection là gì? – Lựa chọn đối nghịch
Adverse Selection (Lựa chọn đối nghịch) là gì?
Lựa chọn đối nghịch (adverse selection) là một khái niệm quan trọng trong kinh tế học cũng như ngành bảo hiểm và quản trị rủi ro. Sự lựa chọn đối nghịch là hiện tượng bất đối xứng thông tin, trong đó bên mua đối mặt với xác suất thua lỗ hoặc mua nhầm tại thời điểm giao dịch do sự thiếu thông tin minh bạch từ bên bán hoặc do bên bán dùng thông tin nội gián nhằm trục lợi trên các khoản giao dịch của mình.
Nên người ta hay có câu “Chỉ có người mua nhầm chứ người bán không bao giờ nhầm” là vậy.
Sự lựa chọn đối nghịch xảy ra khi người bán cố tình che giấu thông tin. Thông tin trên thị trường có tính chất quan trọng vì sẽ xác định được phản ứng của thị trường đối với giao dịch tại thời điểm đó. Người mua hoặc người bán sản phẩm hoặc dịch vụ có thể sử dụng kiến thức riêng về các yếu tố rủi ro liên quan đến giao dịch để tối đa hóa lợi ích của họ.
Song sự lựa chọn đối nghịch thường xảy ra trong các giao dịch trong đó có sự bất cân xứng về thông tin, trong đó một bên có nhiều thông tin hơn hoặc tốt hơn so với bên kia.
Sự lựa chọn đối nghịch, cạm bẫy trên thị trường tài chính (Nguồn: Internet)
Tại sao không phải ai cũng làm được?
Để dễ hiểu ta có thể hình dung như thế này, đối với giao dịch tài chính, sự lựa chọn đối nghịch xảy ra khi một bên dùng thông tin nội gián ngụy tạo tình huống nhằm tối đa hoá lợi nhuận của họ khiến cho phía còn lại đưa ra quyết định sai lầm trong giao dịch đó. Hoặc bên bán có thể tạo những nguồn tin giả (hay còn gọi là lái thị trường) nhằm khiến các nhà đầu tư thổi phồng và phản ứng thái với thông tin được đưa ra thị trường.
Tuy nhiên, nếu dễ dàng đi theo những xu hướng nhất thời của thị trường mà thiếu sự hoài nghi về việc “Chuyện quái gì đang lái giá thế này?” thì chắc chắn bạn sẽ sập bẫy bởi các cá mập tài chính.
Hãy xem ví dụ sau, một lượng lớn các lệnh được đặt lên sàn bởi cùng một trader được tạo dựng thành kịch bản thị trường đang có sự chuyển dịch tốt khiến các trader khác nghĩ rằng phải thay đổi vị thế của họ hòng chốt được giao dịch. Tuy nhiên trên thực tế không phải vậy và gây nên tình trạng trượt giá (slippage) thường thấy.
Vì thế bạn chỉ có thể tận dụng được sự lựa chọn đối nghịch, khi bản thân bạn có “vị thế lớn” với nguồn thông tin mà người khác chưa có được. Hay nói đúng hơn, là lợi dụng thị trường không hiệu quả vì sự thiếu minh bạch thông tin để tạo ra lựa chọn đối nghịch nhằm trục lợi cao hơn mức bình thường.
Lựa chọn đối nghịch trong thị trường nói chung sẽ có biểu hiện gì?
Một người bán có thể có thông tin tốt hơn về dịch vụ hay sản phẩm của họ và điều này làm cho người mua ở vào thế bị động trong giao dịch. Cụ thể như một người quản lý của công ty sẽ tận dụng sự lựa chọn đối nghịch nhằm phát hành cổ phiếu khi mà họ biết giá của cổ phiếu này bị định giá cao hơn so với giá trị thực.
Khi người mua mua vào cổ phiếu bị định giá cao này, họ sẽ mất một khoản tiền lớn hơn so với giá trị thực. Điều này sẽ làm ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín của công ty hay giao dịch khi bị phát hiện.
Trong lĩnh vực ngân hàng, sự lựa chọn đối nghịch có thể xảy ra khi ngân hàng là bên kém ưu thế thông tin và bên đi vay là bên có ưu thế thông tin dẫn tới trường hợp ngân hàng cho doanh nghiệp sắp phá sản vay bởi vì doanh nghiệp biết rõ khả năng trả lại khoản vay là không có hoặc khó có thể xảy ra.
Trong lĩnh vực bảo hiểm, sự lựa chọn đối nghịch xảy ra khi phía công ty bảo hiểm không đánh giá đầy đủ về các điều khoản bảo hiểm đối với người mua gói bảo hiểm đấy, sẽ dẫn đến trường hợp người mua bảo hiểm cố tình khai sai sự thật về bệnh trạng của mình dẫn đến phía công ty bảo hiểm phải bồi thường thiệt hại nhiều hơn.
Trong giao dịch bất động sản, sự lựa chọn đối nghịch xảy ra khi bên bán là bên có ưu thế thông tin về một lô đất, hay dự án sắp được triển khai hoặc quy hoạch đã được thông qua nhưng chưa có nhiều thông tin bên ngoài. Đối với bên mua là bên kém ưu thế thông tin dẫn tới bên mua mua phải đất hay nhà không tốt (trong diện giải tỏa, hay ở nơi dễ ngập lụt, dự án ma hay quy hoạch treo v.v…).
Trong giao dịch chứng khoán, những hoạt động giao dịch nội gián (người trong công ty phát hành chứng khoán và người thân quen với họ có cơ hội tiếp cận các thông tin không công bố về công ty, từ đó có ưu thế thông tin trong giao dịch chứng khoán với người kém ưu thế thông tin) tạo ra những sự lựa chọn đối nghịch khiến những nhà đầu tư thiếu kiến thức mắc bẫy vì mua nhầm.
Sự lựa chọn đối nghịch dẫn đến sự thay đổi về giá trị thật của món hàng, dẫn đến người mua sẽ gặp rủi ro khi giao dịch nếu thiếu kiến thức về nó (Nguồn: Internet)
Trong điều kiện thông tin đối xứng, các bên trong giao dịch nắm thông tin ngang nhau và đầy đủ về thứ được giao dịch. Khi đó, người ta có thể tìm được thứ tốt hoặc thứ tương xứng với cái giá mà họ phải bỏ ra.
Nhưng trong điều kiện thông tin bất đối xứng, người có ưu thế về thông tin có thể cung cấp những thông tin không trung thực về đối tượng được giao dịch cho bên kém ưu thế thông tin. Dẫn đến sự lựa chọn đối nghịch cho bên kém ưu thế về thông tin đồng ý hoàn thành giao dịch và nhận được thứ không như mình mong muốn.
Người bán thường có thông tin tốt hơn người mua trong các thị trường như xe hơi, cổ phiếu và bất động sản đã qua sử dụng (Nguồn: Internet)
Lựa đối nghịch ảnh hưởng như thế nào đến cấu trúc tài chính?
Để hiểu được vấn đề, chúng ta nghiên cứu trường hợp cổ phiếu của một công ty không hiệu quả. Trên thực tế, hầu hết những nhà đầu tư cá nhân thường không có khả năng đánh giá chính xác về thông tin đang diễn ra trên thị trường.
Đối với người bán, nếu biết rõ công ty sắp có những thay đổi và ảnh hưởng đến giá trị cổ phiếu họ đang nắm giữ. Vì thế họ sẽ tìm cách bán nó đi dưới vỏ bọc về trượt giá (đã đề cập) hoặc tô vẽ về một viễn cảnh tốt hơn với doanh nghiệp đó dẫn đến sự lựa chọn đối nghịch với bên mua.
Vì vậy họ sẽ vui mừng nếu bán được với giá bị thổi phồng hơn so với giá trị thực để tối đa hoá lợi nhuận của họ và gây thiệt hại cho bên mua thiếu cân nhắc thông tin.
Nhưng, nếu cổ phiếu có chất lượng tốt, thì người bán biết rõ cần giữ thật lâu để chờ ngày giá cổ phiếu tăng cao hơn trung bình thật nhiều nhằm tối đa hoá lợi nhuận, do đó người bán sẽ không muốn bán “lúa non” khi chưa được giá kỳ vọng.
Kết quả của việc sự lựa chọn đối nghịch dẫn đến chỉ có rất ít cổ phiếu tốt được giao dịch thường xuyên, trong khi đó những cổ phiếu được rao bán ồ ạt thường chứa đựng nhiều nguy cơ trượt giá.
Xem thêm: Mô hình nến Nhật là gì? 5 mô hình nến Nhật chuyên dùng nhất
Giải pháp cho sự lựa chọn đối nghịch?
Trong trường hợp giao dịch tài chính, phòng tránh rủi ro về sự lựa chọn đối nghịch đòi hỏi các nhà đầu tư phải xác định xem nhóm cổ phiếu hay thông tin giao dịch từ nhóm khách hàng này tiềm ẩn những rủi ro gì.
Ví dụ: Nhà đầu tư sẽ phải thực hiện một quy trình sàng lọc, đánh giá tình hình kinh doanh, soát xét báo cáo tài chính hay thẩm định các chỉ số tài chính để xét xem có nên thực hiện giao dịch mua cổ phiếu hay không và luôn có phương án thoát (exit) trong trường hợp không như kỳ vọng.
Ngoài ra còn có các biện pháp về pháp lý ràng buộc. Các biện pháp này bao gồm từ các quy định pháp lý để chế tài cho tới những quy định về tiêu chuẩn hàng hóa. Những quy định này sẽ được chủ thể kinh tế cân nhắc khi đánh giá chi phí và lợi ích của việc cung cấp thông tin không trung thực.
Bên kém ưu thế thông tin sẽ sử dụng các biện pháp để tăng cường thông tin cho mình như tìm hiểu qua dịch vụ môi giới, dịch vụ đánh giá và xếp hạng, và nhất là làm cho bên có ưu thế thông tin phải phơi bày thông tin cho mình cùng thấy (tuỳ vào vị thế của bạn trong giao dịch). Ngân hàng có thể yêu cầu người đi vay cung cấp thông tin về thu nhập, tài sản, tuổi tác, nghề nghiệp hay tình hình kinh doanh.
Các giao dịch thiếu thông tin minh bạch luôn ẩn chứa rủi ro về sự lựa chọn đối nghịch (Nguồn: Internet)
Lời kết
Nhằm hạn chế những rủi ro về sự lựa chọn đối nghịch (Adverse Selection), các trader luôn lưu ý kiểm tra kỹ các thông tin mình thu thập được (kể cả thông tin nội gián) để tránh việc bị mắc bẫy bởi bên bán. Đồng thời luôn tỉnh táo trước những “món hời” vì món ngon thường không dễ xơi và không xuất hiện đại trà. Theo dõi VnRebates để cập nhật tin tức Forex, Chứng khoán, Tiền điện tử mới nhất.
VnRebates – Hoàn tiền mọi giao dịch tài chính
Nguồn: Investopedia, Economictimes.